แผนภูมิ

แผนภูมิ  เป็นทัศน์วัสดุที่แสดงความสัมพันธ์ของเรื่องราวต่างๆ   โดยอาศัยเส้น ของตัวอักษร และภาพลายเส้น หรือภาพโครงร่าง เพื่อให้ง่ายต่อความเข้าใจในเรื่องราวและแผนภูมิแต่ละชนิดมีรูปแบบ และโครงสร้างที่แตกต่างกัน และมีประโยชน์ต่อการใช้สอยแตกต่างกัน

ประเภทของแผนภูมิ  มีดังนี้

1. แผนภูมิคอลัมน์ 

แผนภูมิคอลัมน์จะแสดงการเปลี่ยนแปลงของข้อมูลตลอดช่วงเวลาหนึ่ง หรือแสดงการเปรียบเทียบข้อมูลต่าง ๆ แผนภูมิคอลัมน์จะมีแผนภูมิย่อยชนิดต่าง ๆ มีดังต่อไปนี้

แผนภูมิคอลัมน์แบบเป็นกลุ่ม     แผนภูมิชนิดนี้จะทำหน้าที่เปรียบเทียบค่าที่อยู่ในหมวดหมู่ต่าง ๆ และยังสามารถนำมาใช้ร่วมกับลักษณะพิเศษเสมือน 3 มิติ เช่นที่แสดงในแผนภูมิต่อไปนี้ หมวดหมู่ต่าง ๆ จะถูกจัดเรียงตามแนวนอน และค่าจะอยู่ในแนวตั้ง เพื่อเน้นถึงความเปลี่ยนแปลงในช่วงเวลาหนึ่ง ๆ

 

แผนภูมิคอลัมน์แบบเป็นกลุ่ม

แผนภูมิคอลัมน์ 3 มิติ     แผนภูมิชนิดจะทำหน้าที่เปรียบเทียบ จุดของข้อมูลตามแกนสองแกน ตัวอย่างเช่น ในแผนภูมิแบบ 3 มิติต่อไปนี้ คุณจะสามารถเปรียบเทียบยอดขายในสี่ไตรมาสของยุโรป กับยอดขายของอีกสองแผนก

แผนภูมิคอลัมน์ 3 มิติ

2.แผนภูมิแท่ง

     แผนภูมิแท่งจะทำหน้าที่เปรียบเทียบค่าต่าง ๆ ในหลาย ๆ ค่า แผนภูมิแท่งมีแผนภูมิย่อยในชนิดต่าง ๆ 

     มีดังต่อไปนี้

       - แผนภูมิแท่งแบบเป็นกลุ่ม     แผนภูมิชนิดนี้จะเปรียบเทียบค่าในข้อมูลทั้งหมดที่มี ผู้ใช้สามารถใช้ร่วมกับแผนภูมิรูปลักษณะพิเศษเสมือน 3 มิติ ในแผนภูมิต่อไปนี้ ข้อมูลจะถูกจัดเรียงตามแนวตั้ง และค่าจะอยู่ในแนวนอน เพื่อเน้นหนักที่การเปรียบเทียบค่าต่าง ๆ

 

แผนภูมิแท่งแบบเป็นกลุ่ม     

- แผนภูมิแท่งแบบกองซ้อน      แผนภูมิชนิดนี้แสดงความสัมพันธ์ของข้อมูลหนึ่งกับข้อมูลทั้งหมด       และสามารถนำมาใช้ร่วมกับลักษณะพิเศษเสมือน 3 มิติ

แผนภูมิแท่งแบบกองซ้อน    

  

   3. แผนภูมิเส้น

     แผนภูมิเส้นจะแสดงแนวโน้มของข้อมูล ณ ช่วงเวลาที่เท่า ๆ กัน

     แผนภูมิเส้น     แผนภูมิชนิดนี้จะแสดงแนวโน้มสำหรับช่วงเวลาหนึ่งหรือของข้อมูลชุดหนึ่ง ผู้ใช้สามารถใช้แผนภูมินี้ร่วมกับมาร์กเกอร์ที่แสดงผลที่ค่าของข้อมูลแต่ละค่า

 

แผนภูมิเส้น     

   4. แผนภูมิวงกลม

แผนภูมิวงกลมจะแสดงขนาดของข้อมูลที่สร้างขึ้นเป็น ชุดของข้อมูล โดยแบ่งเป็นสัดส่วนตามผลรวมของข้อมูล แผนภูมินี้จะแสดงเฉพาะชุดข้อมูลชุดหนึ่ง และถือว่ามีประโยชน์มากเมื่อคุณต้องการเน้นที่องค์ประกอบเด่น ๆ ที่อยู่ในข้อมูล แผนภูมิวงกลมมีแผนภูมิย่อยดังต่อไปนี้

 

แผนภูมิวงกลม

- แผนภูมิวงกลมแบบแยกตัว     แผนภูมิชนิดนี้จะแสดงการกระจายของค่าแต่ละค่าต่อผลรวม พร้อม ๆ กับเน้นที่ค่าใดค่าหนึ่ง ผู้ใช้สามารถใช้แผนภูมินี้ร่วมกับลักษณะพิเศษเสมือน 3 มิติ

 

        แผนภูมิวงกลมแบบแยกตัว   

   5. แผนภูมิแบบอธิบายภาพ  (Illustrative Charts)

ใช้แสดงส่วนต่างๆ ของภาพหรือบอกรายละเอียดของภาพ เช่น อวัยวะต่างๆ ของคน ส่วนต่างๆ ของดอกไม้ เป็นต้น ตัวอย่าง แผนภูมิแสดงส่วนประกอบของพืชใบเลี้ยงคู่

ตัวอย่าง    แผนภูมิแสดงส่วนประกอบของพืชใบเลี้ยงคู่

   6. แผนภูมิแบบต้นไม้(Tree Charts) 

ลักษณะของแผนภูมิแบบนี้ จะเหมือนกับการแตกแขนงของกิ่งก้านของต้นไม้ โดยยึดหลักการแตกของกิ่งก้านเป็นหลัก หรือแนวเส้นของแผนภูมิ โดยจะแสดงให้เห็นว่า สิ่งหนึ่งสามารถจำแนกออกเป็นส่วนย่อยได้อีกหลายส่วน เปรียบเสมือนต้นไม้ที่แตกกิ่งออกไป เช่น การคมนาคมมี 3 ทางคือทางบก ทางน้ำ ทางอากาศเป็นต้น

แผนภูมิแสดงการคมนาคมแบ่งออกเป็น 3 ทาง คือ ทางอากาศ ทางน้ำ และทางบก

 

ตัวอย่าง  แผนภูมิแบบต้นไม้

   7. แผนภูมิแบบสายธารา( Stream Charts)

ลักษณะของแผนภูมิแบบนี้ จะเปรียบเหมือนกับการรวมตัวของลำธารน้ำกลายเป็นลำคลอง และแม่น้ำที่กว้างใหญ่ขึ้น โดยจะแสดงให้เห็นว่าสิ่งหนึ่งเกิดจากหลายสิ่งรวมกัน ซึ่งจะตรงกันข้ามกับแผนภูมิแบบต้นไม้ เช่น คอมพิวเตอร์เกิดจากอุปกรณ์ต่างๆ เช่น ชิพ เมนบอร์ด จอภาพ ขนมปังเกิดจาก แป้ง ยีสต์ น้ำตาล เป็นต้น

แผนภูมิแสดงส่วนประกอบของขนมปังเกิดจากแป้ง  ไข่ไก่  ยีสต์  และน้ำตาล

 

ตัวอย่างแผนภูมิแบบสายธารา

   8. แผนภูมิแบบเปรียบเทียบ( Comparison Charts)

เป็นแผนภูมิที่ใช้แสดงให้เห็นความแตกต่างระหว่างสิ่งของสองสิ่งทางด้านรูปร่าง ลักษณะ ขนาด แนวความคิด ของสิ่งต่างๆ เช่น การเปรียบเทียบการแต่งกายในสมัยต่างๆ พืชใบเลี้ยงเดี่ยวกับใบเลี้ยงคู่ เป็นต้น

แผนภูมิแบบเปรียบเทียบความแตกต่างระหว่างอเมริกันฟุตบอลกับรักบี้

ตัวอย่างแผนภูมิแบบเปรียบเทียบ

   9. แผนภูมิแบบองค์การ  ( Organization Charts)

เป็นแผนภูมิที่ใช้แสดงให้เห็นถึงความสัมพันธ์ ของสายงานในหน่วยงานหรือองค์การ นิยมใช้เส้นโยงความสัมพันธ์ ของหน่วยงานย่อย ที่เกี่ยวข้องกันโดยตรงและใช้เส้นประ หรือเส้นจุดไข่ปลา แสดง ความสัมพันธ์ของหน่วยงานย่อยที่ เกี่ยวข้องกันโดยอ้อม เช่น แผนภูมิแสดงสายงานการบริหารโรงเรียน เป็นต้น

ตัวอย่างแผนภูมิแบบองค์การ

   10. แผนภูมิแบบต่อเนื่อง( Flow Charts)

ใช้แสดงเรื่องราว กิจกรรม การทำงานเป็นขั้นตอนตามลำดับต่อเนื่อง ตลอดจนการแสดง วงจรชีวิตที่เป็นลำดับต่อเนื่อง เช่น วงจรชีวิตของผีเสื้อ

ตัวอย่างแผนภูมิแสดงวงจรชีวิตของผีเสื้อ

   11. แผนภูมิแบบวิวัฒนาการ  ( Developmental Charts)

แสดงให้เห็นการเปลี่ยนแปลงของสิ่งต่างๆ ต่อเนื่องกันเป็นลำดับ แต่ไม่ย้อนกลับมาที่จุดเริ่มต้นอีก

ตัวอย่างแผนภูมิแสดงให้เห็นถึงวิวัฒนาการของกล้องถ่ายภาพ

   12. แผนภูมิแบบขยายส่วน  ( Enlarging Chartsz)

เป็นแผนภูมิที่มุ่งแสดงให้เห็นลายละเอียดของส่วนเล็กๆ   ขยายให้ใหญ่ขึ้นเน้นส่วนที่ต้องการ ให้เห็นชัดเจนขึ้น โดยขยายเฉพาะบางส่วน เท่านั้น

ตัวอย่างแผนภูมิแบบขยายส่วน  

ลักษณะของแผนภูมิที่ดี

• เป็นแบบง่ายๆ ไม่สลับซับซ้อนหรือยุ่งยาก
• แสดงแนวความคิดเพียงแนวคิดเดียว
• เนื้อหาถูกต้อง ทันสมัย ตรงกับวัตถุประสงค์
• สามารถดึงดูดความสนใจของผู้เรียน สร้างความประทับใจ
• มีขนาดใหญ่พอเหมาะกับกลุ่มผู้เรียน
• ใช้สีเรียบๆ เพียง 2-3 สี หรือใช้เพื่อเน้นความสนใจ
• ตัวอักษรที่ใช้ควรเป็นแบบที่อ่านง่าย ประณีตบรรจงและควรเป็นแบบเดียวกัน
•  นอกจากต้องการเน้น
• ชื่อเรื่องและเนื้อหาควรสอดคล้องกับภาพและใช้ตัวอักษรที่โตกว่าคำบรรยาย
• คำบรรยายควรใช้ข้อความสั้นๆ กะทัดรัด
• สัญลักษณ์หรือรูปภาพควรเป็นแบบง่ายๆ ไม่แสดงรายละเอียดมากนัก
• ประโยชน์ของแผนภูมิต่อการเรียนการสอน 
  ใช้นำเข้าสู่บทเรียน จะช่วยกระตุ้นหรือ เป็นสิ่งเร้าให้ผู้เรียนมุ่งความสนใจ มาสู่เนื้อหา ที่กำลังจะเริ่มต้นใช้ ประกอบการอธิบาย แผนภูมิช่วยให้รายละเอียดของเนื้อหา ได้ชัดเจนกว่าคำอธิบาย ที่เป็นนามธรรมให้มี ความเป็นรูปธรรมมากยิ่งขึ้น ช่วยกระตุ้นให้ผู้เรียนอยากค้นคว้าหาความรู้ เพิ่มเติม ใช้คู่กับสื่อการสอนประเภทอื่นๆ อาจเป็นในรูปแบบของสื่อประสม ใช้สรุปหรือทบทวนบทเรียน ช่วยให้เกิดความคิดรวบยอดแก่ผู้เรียน
• การใช้แผนภูมิประกอบการเรียนการสอน 
  มีข้อเสนอแนะในการนำแผนภูมิมาใช้ในการเรียนการสอนที่น่าสนใจดังนี้
• เลือกใช้แผนภูมิที่ตรงกับเนื้อหาและวัตถุประสงค์ของการสอน
• เตรียมห้องเรียน และเตรียมผู้เรียนโดยให้ศึกษาเนื้อหาล่วงหน้า
• เสนอแผนภูมิอย่างช้าๆ อธิบายให้ละเอียดและชัดเจน
• ควรใช้ไม้ชี้ประกอบการอธิบาย
• ใช้สื่อการสอนอื่นประกอบการใช้แผนภูมิด้วย
• ควรให้ผู้เรียนมีส่วนร่วมในการหาข้อมูลหรือจัดทำแผนภูมิ
• หลังสิ้นสุดการสอนควรทดสอบความเข้าใจ และติดแผนภูมิไว้ในห้องเรียนสักระยะหนึ่ง
• ส่งเสริมให้นักเรียนทำกิจกรรมประกอบเพิ่มเติม เพื่อเป็นการย้ำเน้นของ
• แผนภูมิและยังช่วยให้การสรุปบทเรียนมีคุณค่ายิ่งขึ้น

แผนภูมิ แผนภาพ

แผนภูมิเป็นทัศนวัสดุที่แสดงความสัมพันธ์ของเรื่องราวต่างๆ   โดยอาศัยเส้น ของตัวอักษร และภาพลายเส้น หรือภาพโครงร่าง เพื่อให้ง่ายต่อความเข้าใจในเรื่องราว   แผนภูมิแบ่งออกเป็น 9 ชนิด แต่ละชนิดมีรูปแบบ และโครงสร้างที่แตกต่างกัน มีประโยชน์ต่อการใช้สอยแตกต่างกัน

ให้นักเรียนพิจารณาแผนภูมิรูปวงกลมต่อไปนี้  

1. แผนภูมิแสดงร้อยละ โดยปริมาณของธาตุต่าง ๆ ในร่างกายของคน

จงตอบคำถามต่อไปนี้

1.1 ในร่างกายของคนมีธาตุอะไรในร่างกายมากที่สุด ประมาณร้อยละเท่าใดของธาตุทั้งหมด

1.2 ในร่างกายของคนมีธาตุอะไรน้อยที่สุด  ประมาณร้อยละเท่าใดของธาตุทั้งหมด 

1.3 ในร่างกายของคนมีออกซิเจนมากกว่าคาร์บอนร้อยละเท่าใด ของธาตุทั้งหมด

1.4 ในร่างกายของคนมีคาร์บอนเป็นกี่เท่าของไนโตรเจนโดยประมาณ

1.5 ในร่างกายของคนมีออกซิเจน ไนโตรเจน และอื่น ๆ  รวมกันกี่เท่าของคาร์บอน โดยประมาณ

2.ให้นักเรียนพิจารณา แผนภูมิรูปวงกลมต่อไปนี้

แผนภูมิแสดงปริมาณขั้นต่ำ  ของอาหารเป็นกรัมที่เด็กหญิงวัย  11 -  12  ปี ควรได้รับ ในแต่ละวัน

ที่มา: กองโภชนาการ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข

จงตอบคำถามเกี่ยวปริมาณขั้นต่ำ ของอาหารที่เด็กหญิงวัย  11 -  12  ปี ควรได้รับในแต่ละวัน

ดังต่อไปนี้ 

2.1 ควรรับประทานอาหารเนื้อสัตว์ และไข่รวมกันประมาณอย่างน้อยกี่กรัม 

2.2 ควรรับประทานเนื้อสัตว์หนักประมาณกี่เท่าของน้ำหนักข้าว 

2.3 ควรรับประทานข้าวประมาณกี่เท่าของน้ำหนักอาหารที่รับประทานทั้งหมด

2.4 ปริมาณอาหารประเภทใดที่ควรรับประทานให้มีน้ำหนักใกล้เคียงกัน

เฉลย

1.1  ในร่างกายของคนมีธาตุอะไรในร่างกายมากที่สุด ประมาณร้อยละเท่าใดของธาตุทั้งหมด

  วิธีทำ  ข้อนี้ยากจัง   อธิบายเพื่อความเข้าใจเอาไว้ไปใช้งานนะ

            เมื่อเราดูวงกลม  มีองศาทั้งหมด เท่ากับ  360 องศา    คือพื้นที่ทั้งหมดของวงกลม

            จากรูปเราสังเกตุไหมว่า  จำนวนเปอร์เซนต์ทั้งหมด คือ 100 %

           ดังนั้น  พื้นที่ทั้งหมด  ของวงกลม   เท่ากับ   100  % 

         จากรูป  -    ในร่า่งกายของคนมีธาตุอะไรในร่างกายมากที่สุด

                    -     ประมาณร้อยละเท่าใดของธาตุทั้งหมด

          มากที่สุด  คือ  ออกซิเจน  มีประมาณ  65 %  ของธาตุทั้งหมด

1.2    ในร่างกายของคนมีธาตุอะไรน้อยที่สุด  ประมาณร้อยละเท่าใดของธาตุทั้งหมด

  วิธีทำ

           ดังนั้น  พื้นที่ทั้งหมด  ของวงกลม   เท่ากับ   100  %

         จากรูป  -    ในร่า่งกายของคนมีธาตุอะไรในร่างกายน้อย ที่สุด

                    -     ประมาณร้อยละเท่าใดของธาตุทั้งหมด

          มากที่สุด  คือ  ไนโตรเจน   มีประมาณ  3 %  ของธาตุทั้งหมด

1.3  ในร่างกายของคนมีออกซิเจนมากกว่าคาร์บอนร้อยละเท่าใด ของธาตุทั้งหมด

  วิธีทำ

                 พื้นที่ทั้งหมด  ของวงกลม   เท่ากับ   100  %

         จากรูป  -   ในร่างกายของคนมีออกซิเจนมากกว่าคาร์บอนร้อยละเท่าใด ของธาตุทั้งหมด

                       -  ออกซิเจน      มี   65 %

                       -  คาร์บอน        มี   18 %

                                                   =       65 -  18       =    47%

                  เพราะ ธาตุทั้งหมดคือ   100 %  

                  ดังนั้น จะได้ว่า   ในร่างกายของคนมีออกซิเจนมากกว่าคาร์บอนร้อยละ   47   ของธาตุทั้งหมด

1.4  ในร่างกายของคนมีคาร์บอนเป็นกี่เท่าของไนโตรเจนโดยประมาณ

  วิธีทำ

                 พื้นที่ทั้งหมด  ของวงกลม   เท่ากับ   100  %

         จากรูป  -  ในร่างกายของคนมีคาร์บอนเป็นกี่เท่าของไนโตรเจนโดยประมาณ

                       -  ไนโตรเจน      มี     3 %

                       -  คาร์บอน         มี   18 %

                          อัตราส่วน ของ  คาร์บอน   :   ไนโตรเจน

                                                     18       :      3

                                                   =       65 -  18       =    47%

                  เพราะ ธาตุทั้งหมดคือ   100 %  

                  ดังนั้น จะได้ว่า   ในร่างกายของคนมีออกซิเจนมากกว่าคาร์บอนร้อยละ   47   ของธาตุทั้งหมด

1.5          ในร่างกายของคนมีออกซิเจน ไนโตรเจน และอื่น ๆ  รวมกันกี่เท่าของคาร์บอน โดยประมาณ

  วิธีทำ

                 พื้นที่ทั้งหมด  ของวงกลม   เท่ากับ   100  %

         จากรูป  -  ในร่างกายของคนมีออกซิเจน ไนโตรเจน และอื่น ๆ  รวมกันกี่เท่าของคาร์บอน โดยประมาณ

         จากโจทย์กำหนดมาให้ 

                       -  ออกซิเจน        มี        65 %

                       -  ไฮโดรเจน       มี         10 %

                       -  ไนโตรเจน       มี          3 %

                       -  อื่น ๆ             มี          4 %

                       -  คาร์บอน         มี         18 %

                          อัตราส่วน ของ  คาร์บอน   :   ไนโตรเจน + ไฮโดรเจน  +  ออกซิเจน  +  อื่น ๆ

                                                     18       :      3   +     10       +      65       +   4     

                                                     18       :      82

                                                       1       :      4.56

      ในร่างกายของคนมี           คาร์บอน   :   ออกซิเจน ไนโตรเจน และอื่น ๆ  รวมกัน 

                                                    เป็น   1 :   4.56   โดยประมาณ 

2.1   ควรรับประทานอาหารเนื้อสัตว์ และไข่รวมกันประมาณอย่างน้อยกี่กรัม

     -    เนื้อสัตว์       128    กรัม

     -    ไข่               35    กรัม

      =                   128     +    35  

      =                   163    กรัม

  ควรรับประทานอาหารเนื้อสัตว์ และไข่รวมกันประมาณอย่างน้อย    163   กรัม

2.2   ควรรับประทานเนื้อสัตว์หนักประมาณกี่เท่าของน้ำหนักข้าว  

     -    เนื้อสัตว์       128    กรัม

     -    ข้าว            264    กรัม

 ดังนั้น           เนื้อสัตว์   :        ข้าว

                    128      :        264

                       1      :         2.06   

                   เนื้อสัตว์   :    น้ำหนักข้าว       คือ    1   :    2.06

2.3   ควรรับประทานข้าวประมาณกี่เท่าของน้ำหนักอาหาร  ที่รับประทานทั้งหมด

             ดังนั้น   หา  น้ำหนัก ข้าว   :      น้ำหนัก  อาหารทั้งหมด 

                   ข้าว     :     ไข่  +   เนื้อสัตว์   +   ผักเขียว

                   264     :     35   +    128     +    119

                   264     :     282 

                      1      :     1.07

          น้ำหนัก ข้าว   :      น้ำหนัก          อาหารทั้งหมด   คือ    1      :     1.07  

 2.4   ปริมาณอาหารประเภทใดที่ควรรับประทานให้มีน้ำหนักใกล้เคียงกัน

          เพราะ -     เนื้อสัตว์          128   กรัม

                  -     ผักใบเขียว       119   กรัม

          ควรรับประทานให้มีน้ำหนักใกล้เคียงกัน     คือ เนื้อสัตว์     และ  ผักใบเขียว

ที่มา  http://sunisaict3.blogspot.com/

                    http://www.goonone.com/index.php/2010-07-29-08-11-41/485--31-

                    http://www.youtube.com/watch?v=172blMsQ37M

                    http://www.edu.nu.ac.th/wbi/355201/p37.html

            วันที่  14 กันยายน 2556